MATERI LENGKARA
MATERI
LENGKARA
Lengkara inggih punika pupulan saking makudang-kudang
kruna sane sampun maduwe
arti tur kasusun nganutin uger-uger lengkara. Manut
ring wangunipun lengkara punika kaperang
dados makudang-kudang soroh sakadi: Lengkara Tunggal
miwah Lengkara Masusun.
Lengkara Masusun inggih punika kalih lengkara tunggal
utawi lintang sane sampun
kawrediang ngwangunnyane, kaangkep dados asiki utawi
dados alengkara. Lengkara Masusun
kabinayang malih dados tetiga, inggih punika Lengkara
Masusun Pepadan/ Sepadan, Lengkara
Masusun Pepetan, miwah Lengkara Masusun Matingkat.
*
Lengkara Masusun Pepadan/Sepadan,
inggih punika Lengkara Masusun sane lengkaran ipun
kantun sapadan utawi sederajat.
Lengkara puniki ketah kagabungan antuk kruna napi,
nanging, sakewala, miwah sane lianan. Indayang cingakin lengkara ring sor
puniki :
- Bapa ngoyong ditu, tiang dini.
- Nyoman jemet, nanging I Ketutne kiul gati.
*
Lengkara Masusun pepetan,
inggih punika Lengkara Masusun sane ngutamayang
mepetang wangun lengkara sane
pateh, sakadi :
- Carike ento mara belina. Carike ento jani suba
gadeanga
- Carike ento mara belina, jani suba gadeanga.
*
Lengkara Masusun Matingkat,
inggih punika lengkara sane kawangun antuk lengkara
sane paiketannyane nenten sumaih.
Silih sinunggil lengkarannyane kabaos inan lengkara
(induk kalimat), lengkara sane lianan
kabaos pranakan lengkara (anak lengkara), sakadi :
- I Bapa teka dugase I Meme sedek nyakan di paon.
- I Bogol ngambul krana tusing banga pis teken
bapanne.
Manut ring uger-uger ipun lengkara punika kapalih
dados kalih inggih punika wénten sané
wangunipun sadarana miwah sampurna. Lengkara Sadarana
kawangun antuk jejering lengkara
miwah linging lengkara. Lengkara Sampurna kawangun
antuk Jejering lengkara, linging
lengkara, panandang lengkara miwah pamidartaning
lengkara ( Keterangan )
Conto lengkara :
1. Mémé mabalih.
2. Mémé mabalih drama gong di balé banjaré.
Manut kawigunan ring sajeroning Mémé mabalih, Mémé
kabaos jejering lengkara utawi
sang sané malaksana, mabalih kabaos linging lengkara
utawi parilaksana sané kalaksanayang olih
jejering lengkara.
YÉNING LENGKARA RING AJENG KAPARAKANG KAPANGGIHIN
SAKADI RING SOR :
1. Mémé mabalih
Mémé = jejering lengkara
Mabalih = linging lengkara
2. Mémé mabalih drama gong di balé banjaré
Mémé = jejering lengkara
Mabalih = linging lengkara
Drama gong = panandang lengkara
Di balé banjaré = pamidartaning lengkara
LENGKARA
NGANUTIN TETUEK
Nganutin tetuek lengkara punika kapalih dados tigang
soroh inggih punika :
*
Lengkara Pamidarta,
inggih punika
nyaritayang punapa-punapi sané karasayang, kalaksanayang miwah
sané panggihin ring anak tiosan tur ring ungkur
kadagingin tanda gecek (.)
Upami :
- Tiang mamula séla di carik.
- Makesieng bayuné mara liwat di semané ibi sanja.
- Ibi ada anak matabrakan di jalan Iman Bonjol.
*
Lengkara Pitakén,
inggih punika nakénang indik punapa-punapi sané durung
kauningin marep ring
anak tiosan, tur ring ungkur madaging cecirén tanda
pitakén (?) Upami :
- Sira peséngan ragané?
- Ring dija ragané magenah?
- Sira sané ngaturang surat?
*
Lengkara Panguduh (Pituduh),
inggih punika nunas pitulung utawi ngnikayang anak
lian mangda nulungin utawi
nglaksanayang pituduh. Taler ring ungkurnyané
kadagingin tanda pituduh (!).
Upami :
- Luh jemakin bapa kaca di duur mejané!
- Baang céléngé banyu!
- Eda macanda dogén gaené!
Posting Komentar untuk "MATERI LENGKARA"